اگر قصد سفر و یا مهاجرت به کانادا را دارید، یکی از مواردی که باید قبل از سفر درباره آن اطلاعات و آگاهی کاملی داشته باشید، شناخت پول کانادا است. با خواندن این مقاله شناخت و اطلاعات خوبی از پول کانادا به دست خواهید آورد.
واحد پول کانادا
واحد پول کانادا دلار است. (علامت اختصاری آن CAD؛ به فرانسوی: dollar canadien) و یک دلار کانادا برابر با 100 سنت است.
لینک های مفید!
تفاوت دلار کانادا با دلار آمریکا
دلار کانادا بهطور رسمی متعلق به کشور کانادا است. معمولاً با نماد دلار “$” نشان داده میشود و گاهی اوقات با عنوان ” $ C” شناخته میشود تا از سایر ارزهای دلار متمایز شود. طبق گزارش ترند، دلار کانادا هفتمین ارز معاملهشده در جهان است.
واحد پول رسمی آمریکا دلار آمریکا است. این ارز علاوه بر اینکه بهعنوان ارز رسمی در برخی کشورها و مناطق دیگر بهغیراز آمریکا به تصویب رسیده است، به دلیل قابلیت اطمینان، پرکاربردترین واحد پولی جهان است که بهعنوان یک ارز بینالمللی و اصلی محسوب میشود.
ارز سایر کشورها همیشه در برابر دلار بالا و پایین میشوند. هر دو نوع ارز کانادایی و آمریکا، مانند ارزهای دیگر، “دلار” نامیده میشوند، اما هیچ رابطه مستقیمی بین آنها وجود ندارد. در طول سالها، زمانهایی وجود داشته که دلار کانادا ارزش بیشتری پیداکرده است، اما دلار آمریکا تقریباً همیشه در درازمدت نسبت به دلار کانادا ارزش بیشتری داشته است.
تاریخچه پول کانادا
کانادا تاریخچه گستردهای در این زمینه دارد. قبل از ارتباط با اروپا، بومیان در کانادا از مواردی مانند وامپوم و خز برای اهداف تجاری استفاده میکردند که تا شروع تجارت با اروپاییها این موارد ادامه داشت.
ارز برای اولین بار در اوایل دهه 1660 و هنگامیکه استعمارگران فرانسوی سکههایی را به این منطقه آوردند، وارد کانادا شد. اولین اسکناسها در سال 1821 در کانادا توسط بانک مونترال منتشر شد و بهزودی به روش اصلی پرداخت تبدیل شد.
در سال 1841، کانادا بهعنوان مستعمره انگلیس، شروع به صدور ارز به نام پوند کانادا کرد؛ اما در سال 1858، دلار کانادا جایگزین پوند شد و با دلار آمریکا همسو شد. پس از کنفدراسیون کانادا، دولت ارز را دهدهی کرد و سری جدیدی از سکهها تحت سلطه کانادا صادر شد.
در سال 1867، دولت جدید متحد کانادا قدرت انحصاری قانون اساسی بر ارز را بدست آورد و در سال 1870 از این قدرت برای تصویب قانون Dominion Notes Act (که اکنون بهعنوان قانون ارز شناخته میشود) استفاده کرد و دلار کانادا ($) را به پول رسمی کانادا تبدیل کرد.
بنابراین در اوایل تاریخ کانادا، مردم این کشور که مستعمره بریتانیا بود، از انواع ارزهای مختلف ازجمله پوند انگلیس، دلار آمریکا، پزوی اسپانیا و حتی ارزهای استعماری منحصربهفرد ساختهشده توسط بانکها و دولتهای محلی استفاده میکردند.
بانک کانادا در سال 1934 با اولین انتشار اسکناس، تأسیس شد. اولین سکه لونی در سال 1987 معرفی شد و سکه دو دلاری (که اغلب آن را تونی مینامند) در سال 1996 روانه بازار شد. در سال 2011، بانک مرکزی کانادا سری جدید اسکناسهای بانکی را که روی مواد پلیمری چاپ شد منتشر کرد.
ارز کانادا
از سال 1931 دلار کانادا یک ارز بهاصطلاح “شناور آزاد” بوده و ارزش آن توسط بازار بینالمللی تعیین میشود. مانند اکثر کشورهای پیشرفته، کانادا نیز دارای یک بانک ملی است که بهعنوان بانک کانادا شناخته میشود.
بانک ملی کانادا دارای قدرت چاپ و خرید ارز برای کمک به کنترل ارزش ارز است. از دیدگاه صندوق بینالمللی پول، دلار کانادا به دلیل ثبات و قابلیت اطمینان بودن آن حتی در شرایط اقتصادی ناپایدار، بهعنوان یکی از هفت ارز ذخیره جهان شناختهشده است.
ارزش پول کانادا
ازآنجاکه 76.7٪ از صادرات کانادا به آمریکا و 53.3٪ از واردات به کانادا از آمریکا انجام میشود، دلار کانادا معمولاً در مقایسه با دلار آمریکا اندازهگیری میشود. تقریباً همیشه ارزش آن کمتر است، اما ارزش دقیق آن با توجه به آنچه در جهان میگذرد، میتواند کاملاً متفاوت باشد. در بدترین حالت ممکن است ارزش دلار کانادا حدود 65 سنت آمریکایی باشد. در بهترین حالت، میتوانند بسیار همتراز باشند.
نگرانیهای داخلی وقتی رخ میدهد که دلار کانادا بسیار پایینتر از دلار آمریکا باشد، همچنین گران شدن سریع دلار برای صادرکنندگان نگرانی زیادی به وجود میآورد؛ زیرا افزایش ارزش دلار باعث افزایش قیمت صادرات کانادا به آمریکا میشود.
بانک کانادا در حال حاضر هیچ ارزش هدفگذاری شده مشخصی برای دلار کانادا ندارد و از سال 1998 در بازارهای ارز دخالت نکرده است. موضع رسمی بانک این است که شرایط بازار باید ارزش دلار کانادا را تعیین کند، اگرچه گاهی اوقات تلاشهای جزئی برای تأثیرگذاری بر ارزش آن انجام میدهد.
در بازارهای جهانی، دلار کانادا ازنظر تاریخی همزمان با دلار آمریکا حرکت میکند. افزایش نرخ دلار کانادا (در برابر دلار آمریکا) در مقابل با سایر ارزهای بینالمللی کاهش مییابد. بااینحال، در طی افزایش دلار کانادا بین سالهای 2002 و 2013، ارزش آن در برابر دلار آمریکا و همچنین سایر ارزهای بینالمللی افزایش یافت. در سالهای اخیر، نوسانات چشمگیر ارزش دلار کانادا با تغییر در قیمت نفت ارتباط زیادی دارد و نشاندهنده وضعیت دلار کانادا بهعنوان یک ارز پولی به دلیل صادرات قابلتوجه نفت کانادا میباشد.
دلار کانادا پس از سال 1960 بهطور قابلتوجهی کاهش یافت و این امر به شکست نخستوزیر جان دیفن باکر در انتخابات 1963 کمک کرد. دلار کانادا در سال 1962 هنگامیکه ارزش آن 0.925 دلار آمریکا تعیین شد، به یک نرخ ارز ثابت بازگشت و تا سال 1970 باقی ماند.
دلار كانادا در برابر همتای آمریكایی خود در جریان رونق فناوری در دهه 1990، كاهش یافت. در سال 2007 به دلیل تداوم قدرت اقتصاد کانادا و ضعف واحد پول ایالاتمتحده در بازارهای جهانی ارزش دلار کانادا در برابر دلار آمریکا افزایش یافت. در معاملات 20 سپتامبر 2007، برای اولین بار بعد از 25 نوامبر 1976، دلار کانادا با دلار آمریکا برابری کرد.
در 28 سپتامبر 2007، دلار کانادا برای اولین بار طی 30 سال گذشته به ارزش بالاتر از دلار آمریکا رسید. بااینحال، در تاریخ 30 نوامبر، دلار کانادا بار دیگر با دلار آمریکا برابری کرد و در 4 دسامبر، نرخ دلار کانادا از طریق کاهش نرخ بهره توسط بانک کانادا به دلیل نگرانی در مورد صادرات، کاهش یافت.
بیشتر بخوانید: اقتصاد کانادا
عکس پول کانادا
سکه های کانادا
لونی (یک دلار)
لونی سکه بزرگی است که از نیکل به رنگ طلایی ساخته شده است. این سکه در سال 1987 به بازار معرفی شد. پیش از آن، کانادایی ها از اسکناس های یک دلاری استفاده می کردند که در دهه 1980 به تدریج حذف شد. این سکه “لونی” نامیده می شود زیرا روی آن تصویر یک لون، پرنده ملی کانادا قرار دارد.
تونی (دو دلار)
تونی سکهای با ظاهر متفاوت است که از دو رنگ مختلف فلز ساختهشده است. این سکه در اواسط دهه نود جایگزین اسکناس دو دلاری قدیمی شد. روی آن تصویر یک خرس قطبی قرار دارد.
کوارتر (25 سنت)
کوارتر به ارزش یک قسمت از چهار قسمت دلار کانادا میباشد و به همین علت هم به این شکل نامگذاری شده است. جنس این سکه از نقره است و تصویر کابریو، یکی از حیوانات کانادا بر روی آن نقش بستهشده است.
دایم (10 سنت)
دایم نام سکه 10 سنتی کانادا است، دایم ازنظر اندازه کوچکترین سکه و کاملاً نازک میباشد. روی آن تصویر یک قایق بادبانی معروف کانادایی وجود دارد که به Bluenose معروف است؛ و سریعترین قایق مسابقهای در جهان برای مدت تقریباً 20 سال بود.
نیکل (پنج سنت)
نیکل سکه 5 سنتی کانادا است. نیکل از دایم بزرگتر است که میتواند کمی گیجکننده باشد. اوایل این سکه از نیکل ساختهشده بود (ازاینرو نام آن نیکل است)، اما امروزه از فولاد ساخته میشود.
پنی (یک سنت)
پنی کوچکترین مقدار پولی کانادا است که از فولاد اندود شده با مس ساختهشده و برگ افرا، نمادی رایج در کانادا را در خود جایداده است. در سال 2013، دولت کانادا رسماً تولید سکه پنی را متوقف کرد و در حال حاضر در حال خارج کردن همه آنها از گردش بازار است، اما هنوز برای تکمیل این هدف سالها فاصله دارد.
مشاغل بزرگ و زنجیرهای در کانادا ممکن است پرداخت پنی را نپذیرند و در عوض از مشتریان تقاضای پرداخت نقدی را به کمتر یا نزدیک به پنج سنت کنند. در معاملات الکترونیکی (مانند کارتهای اعتباری) همچنان معاملات را با مبلغ پنی نشان میدهد.
بهعنوانمثال، اگر در فروشگاهی باشید و چیزی خریداری كنید و كل مبلغ آن به 1.27 دلار برسد، اگر پول نقد بپردازید، فروشگاهها بهطورکلی به 1.25 دلار (نزدیكترین مبلغ 5 سنت) میرسانند. اگر خرید شما جمعاً به 1.28 دلار برسد، فروشگاهها معمولاً آن را به 1.30 دلار میرسانند. اگر با کارت پرداخت کنید، مبلغ کل همچنان 1.27 دلار در صورتحساب شما نشان داده میشود.
در قسمت پشت تمام سکههای کانادا تصویری از ملکه الیزابت دوم وجود دارد و با عبارت لاتین D.G نوشتهشده است. Regina یا Dei Gratia Regina به معنی “ملکه به لطف خدا”. پرتره ملکه هرچند وقت یکبار بهروز میشود، بهطوریکه با یک نگاه بهراحتی میتوان گفت که هر سکه چقدر قدمت دارد.
سکههای کانادایی توسط ضرابخانه سلطنتی کانادا تولید میشود که در میان تولیدکنندگان سکه بهعنوان یکی از عجیبترین و خلاقترین نهادهای تولیدکننده سکه در جهان شناخته میشود. علاوه بر این، ضرابخانه سلطنتی کانادا همچنین طیف گستردهای از سکههای “نسخه ویژه” از اسامی و طرحهای مختلف، مانند سکههایی از طلای خالص، نقره و پلاتین و سکههایی از تصویر ابرقهرمانهای مارول را تولید میکند.
پول کاغذی کانادا
پولهای کاغذی کانادا که به آنها اسکناس میگویند، درواقع اصلاً از کاغذ ساخته نشدهاند، بلکه از نوعی پلاستیک نازک و انعطافپذیر که بهعنوان پلیمر شناخته میشود، ساختهشده است. جمعآوری پولهایی که کاغذی بودند، از سال 2001 شروع شد و در سال 2011 بهطور رسمی از رده خارج شدند. هنوز هم بعضیاوقات از آنها استفاده میشود و هر دو بهطور قانونی مورداستفاده قرار میگیرند. طرحهای اسکناس کانادایی معمولاً هر 10 سال یا همین حدود تغییر میکند.
کانادا اسکناسهای چندرنگی را بهصورت اسکناسهای 5، 10، 20، 50، 100 دلاری منتشر میکند. این اسکناسها طی ده سال گذشته تغییرات چشمگیری داشتهاند. نسخههای مختلفی از تصویر پرندگان، نمادهای فرهنگی و دستاوردهای فناوری را در آنها خواهید یافت.
اسکناس 5 دلاری کانادا
کوچکترین اسکناس کانادا، اسکناس 5 دلاری و به رنگ آبی است و تصویری ازنخست وزیر سابق کانادا، ویلفرید لوریر (1819-1919)، اولین فرانسوی-کانادایی که کانادا را رهبری کرد، بر روی آن نقش بستهشده است.
در قسمت پشت این اسکناس تصویر بازوی رباتیک وجود دارد که توسط کانادا طراحی و در مأموریتهای ناسا بین سالهای 1981 و 2011 استفادهشده است.
اسکناس 10 دلاری کانادا
اسکناس 10 دلاری که به رنگ بنفش است، تصویری از John A. Macdonald (1815-1891)، اولین نخستوزیر و بنیانگذار ملت کانادا را نشان میدهد.
در پشت این اسکناس، تصویر راهآهن بینشهری کانادا، موفقیت امضای Macdonald و تصویری از The Canadian که سرویس قطار ونکوور به تورنتو است، نقش بسته است.
اسکناس 20 دلاری کانادا
بر روی این اسکناس 20 دلاری تصویری از یک پرتره قدیمی و به رنگ سبز از پادشاه کانادا، ملکه الیزابت دوم (متولد 1926) وجود دارد.
تصویر او قبلاً نیز بر روی اسکناسهای 1 و 2 دلاری بود. در طرف دیگر اسکناس، تصویر بنای یادبود ملی Vimy کانادا واقعشده است که یادبودی در فرانسه است و از بیش از 3،000 کانادایی که در نبرد Vimy Ridge (1917)، در جنگ جهانی اول (1918-1918) پیروز شدهاند، بهعنوان بزرگداشت از آنها قرار دادهشده است.
اسکناس 50 دلاری کانادا
بر روی این اسکناس 50 دلاری به رنگ قرمز کانادا، تصویر ویلیام لیون مکنزی کینگ (1950-1874)، نخستوزیر مشهور کانادا که در طول جنگ جهانی دوم (1939-1945) اوایل تا اواسط قرن 20 هدایت آن را بر عهده داشت، قرار دارد.
پشت اسکناس تصویر CCGS Amundsen را نشان میدهد که یک کشتی پیشرفته یخشکن است که برای کمک به گارد ساحلی کانادا در انجام تحقیقات و اکتشافات در قطب شمال کانادا استفاده میشود.
اسکناس 100 دلاری کانادا
آخرین اسکناس، اسکناس 100 دلاری کانادا است که تصویر چهره رابرت بوردن (1974-1944) بر روی آن نقش بسته است. او در زمان جنگ جهانی اول (1918-1914) نخستوزیر کانادا بود. در پشت اسکناس تصویر انسولین که توسط دانشمند کانادایی، فردریک بانتینگ (1941-1891) کشف شد، میباشد.
این روزها بسیاری از مغازهداران در کانادا اسکناس 100 دلاری را از مشتریان دریافت نمیکنند، زیرا اغلب جعلی هستند (یا تصور میکنند که جعلی است).
یکی از معضلاتی که در کشور کانادا وجود دارد، جعل اسکناسهای بزرگ است، به همین دلیل هم دولت تولید اسکناس 1،000 دلاری که قبلاً بزرگترین اسکناس کانادایی بعد از 100 دلاری بود را در سال 2000 متوقف کرد.
نحوه پرداخت پول در کانادا
طبق نظرسنجی bankofcanada که در سال 2017 انجام و منتشر شد، نشان میدهد که در کانادا پرداخت با پول نقد همچنان رو به کاهش است. این وضعیت فقط مختص کشور کانادا نیست. چندین کشور دیگر نیز روندهای مشابهی را مشاهده کردهاند.
آیا این بدان معنی است که کاناداییها از پول نقد استفاده نمیکنند؟ خیر! کاناداییها هنوز هم پول نقد را بهراحتی استفاده میکنند، اما معمولاً این گزینه پرداختی برای خریدهای کمهزینه مانند خرید یک فنجان قهوه است. درواقع، هرچه ارزش خرید کمتر باشد، احتمال اینکه خریدار پول نقد را انتخاب کند، بیشتر است.
کارتهای عابر بانک (دبیت کارت) محبوبترین گزینه برای جایگزین شدن پول نقد هستند و با گذشت سالها، افراد بیشتری از این کارتها استفاده میکنند. در کانادا از هر 10 نفر حدود 9 نفر کارت عابر بانک دارند.
سایر روشهای پرداخت وجه در کانادا عبارتند از:
مانی اوردر جایگزینی امن برای پول نقد یا چکهای شخصی میباشد. در این فرم (Money Order) شما مشخص میکنید که گیرنده مبلغ موردنظر چه کسی باشد و هر دو، یعنی شما و شخص گیرنده باید آن را امضا کنید تا معتبر شود.
- چک
اگر حسابجاری در یک بانک در کانادا داشته باشید، میتوانید برای پرداخت از چک استفاده کنید.
- بانکداری آنلاین
بانکداری آنلاین، روشی مناسب و امن برای پرداخت میباشد که با استفاده از سایتهای مطمئن اینترنتی بانکها و سایر مؤسسات مالی قابل انجام است. همچنین، امروزه که خرید آنلاین در جوامع بیشتر صورت میگیرد، استفاده از این روش بسیار مرسوم شده است.
- حواله بانکی
چکی است که با کسر مبلغ موردنظر از حساب مشتری توسط بانک صادر میشود و از شیوههای مطمئن پرداخت به شمار میرود.
- دستگاه های بانکداری خودکار ABM
دستگاه های خودپرداز یا همان ATM در کشورها و مناطق مختلف جهان نامهای مختلفی دارد و در کانادا به نام ABM شناخته میشود. این دستگاهها امکان انجام تراکنشهای اصلی روزانه را برای شما فراهم میکنند.
تبدیل پول خارجی به پول کانادا
قبل از آمدن به کانادا، بهتر است مقداری از پول خود را در بانکها یا صرافیهای معتبر به دلار کانادا تغییر دهید. همچنین میتوانید پس از ورود به کانادا هم این کار را انجام دهید. بیشتر فرودگاهها دفاتر ارزی دارند.
همچنین بخوانید: کارت اعتباری در کانادا و انتقال پول از کانادا به ایران
درباره پول کانادا تا اینجا فهمیدیم
- واحد پول کانادا دلار است که به 100 سنت تقسیم میشود.
- دلار کانادا یکی از ارزهای با ارزش در جهان است.
- اسکناسها و سکههای کانادا همگی دارای تصاویری از نمادهای مهم ملی کانادا هستند.
و اما…
چند واقعیت جالب درباره پول کانادا که احتمالا نمی دانید!
- از سال 1923 تاکنون فقط دو بانک در کانادا ورشکست شدهاند. درحالیکه برای مثال در آمریکا بیش از 17،000 مورد بوده است.
- آتشسوزی فورت مک موری در سال 2016 بهطور رسمی گرانترین فاجعه در تاریخ کانادا به شمار میرود. اداره بیمه کانادا اعلام کرد که این آتشسوزی 3.6 میلیارد دلار خسارت وارد کرده است.
- سال 2004 سال اوج تقلب اسکناس در کانادا بود. 553،000 اسکناس بانکی جعلی تایید شد. به ازای هر میلیون گردش در آن سال، نزدیک به 500 اسکناس، جعلی بود.
- یک مطالعه در سال 2016 ونکوور کانادا را اولین “شهر میلیونرها” نامید که ارزش خالص هر خانوار بهطور متوسط 1.036،202 دلار بود.
- منشأ این سنت ناشناخته است، اما وزرای دارایی کانادا باید روزی که بودجه تحویل داده میشود، کفش جدید بخرند یا بپوشند. اولین اشاره به این سنت مربوط به مقاله روزنامهای در دهه 1960 است.
- خردهفروشان هیچگونه تعهد قانونی برای پذیرش سکه یا اسکناس بانکی خاصی ندارند. بسیاری از اسکناسهای 50 یا 100 دلاری را به دلیل امکان تقلبی بودن آن دریافت نمیکنند.
- در تاریخ 21 ژانویه 2002، ارزش دلار کانادا به کمترین مقدار خود رسید. (61.7 سنت).
- برای تولید و چاپ پول کانادا درختان قطع نمیشوند؛ زیرا اسکناسهای جدید در کانادا از ترکیب پلیمری هستند که دو برابر اسکناسهای کاغذی ماندگاری و استحکام دارد و همچنین در برابر دما و یخزدگی مقاومت دارند که بهخوبی از پس زمستانهای خشن و خشک کانادا برمیآید.
راهنمای تازه واردان استان آنتاریو
- چک لیست مدارک و وسایل موردنیاز
- راهنمای قوانین آنتاریو
- شروع زندگی در آنتاریو
راهنمای تازه واردان استان آلبرتا
- چک لیست مدارک و وسایل موردنیاز
- راهنمای قوانین آلبرتا
- شروع زندگی در آلبرتا
خدمات موسسه تراست برای مهاجرت
تمامی پرونده های مهاجرتی موسسه تراست تحت نظارت مستقیم شروین مدنی، مشاور ارشد موسسه انجام می شود.
شروین مدنی مشاور ارشد موسسه تراست
- مشاور رسمی اداره مهاجرت کانادا و دارای کد فعالیت در انجمن ICCRC
(کد فعالیت: RCIC# 506959) - عضو هیئت علمی کالج اشتون در رشته مهاجرت
- سابقه فعالیت به عنوان آفیسر اداره مهاجرت
- بیش از 10 سال سابقه مشاوره امور مهاجرتی
در کنارتان هستیم!
کارشناسان و مشاورین باتجربه تراست با تمام روشهای قانونی مهاجرت آشنا هستند و از ابتدا تا انتهای مسیر همراهتان خواهد ماند
سوالات متداول
پول کانادا، دلار کانادا یا Canadian Dollar نامیده میشود و علامت اختصاری آن CAD است.
واحد پول کانادا دقیقاً مانند سیستم ارزی در آمریکا به دلار و سنت محاسبه میشود. هر 100 سنت در کانادا معادل یک دلار است.
دلار کانادا پنجمین اسکناس در ذخیره ارز جهان است. همچنین دلار کانادا در میان قدرتمندترین ارزهای سال 2021 قرارگرفته شده است.
ضرابخانه سلطنتی کانادا تمام سکههای کانادا را میسازد. بانک کانادا اسکناس بانکی را طراحی و تولید میکند که توسط شرکت چاپ اسکناس کانادا چاپ میشود. تمام سکههای تیراژ کانادایی در ضرابخانه سلطنتی لندن، انگلستان ضرب میشدند تا اینکه ضرابخانه کانادا در سال 1908 افتتاح شد.
دلیل اصلی وجود رنگهای متنوع پول کانادا این است که مردم بتوانند آنها را از یکدیگر تفکیک کنند. درحالیکه تصویر پشت و روی هر اسکناس متفاوت است، اما سیستم رنگی برای مردم راحتتر و قابلدرکتر است.
تا قبل از سال 2011، اسکناسها کاغذی بودند؛ اما ماندگاری اسکناسهای پلیمری تا چهار برابر بیشتر از کاغذی است، بنابراین تأثیر مخرب کمتری بر محیطزیست دارند. آنها همچنین قابل بازیافت هستند و میتوانند از ویژگیهای امنیتی بیشتری نسبت به اسکناسهای کاغذی برخوردار باشند.
همچنان میتوان با سکههای کانادایی جدیدتر از سال 1952 (بهجز پنی) و بیشتر اسکناسهای بانکی قدیمی هزینهها را پرداخت کرد. برخی از اسکناسهای بسیار قدیمی مانند اسکناسهای 1، 2، 500 یا 1000 دلاری دیگر نمیتوانند استفاده شوند. بااینحال، هنوز هم میتوان آنها را به بانک برد و با اسکناسهای فعلی عوض کرد.