سیستم آموزشی در کانادا

آموزش اولیه یا ابتدایی در کانادا اجباری است. در استان‌های مانیتوبا، نیوبرانزویک، نوناووت و آنتاریو افراد تا سن 18 سالگی و در سایر استان‌ها تا سن 16 سالگی، از آموزش اجباری برخوردار هستند. برنامه‌های آموزشی مدارس و شیوه آن‌ها توسط شورای مدارس استانی و زیر نظر دولت استانی و وزارت آموزش کانادا، برای هر استان جداگانه تنظیم می‌شود اما کیفیت و کمیت آموزش تا حد زیادی در تمام کشور یکسان است. سال تحصیلی در مدارس استان کبک 180 روز و سایر استان‌های کانادا 190 روز است و از سپتامبر تا ژوئن طول می‌کشد. در مدارس بریتیش کلمبیا، ساعت آموزش از سایر استان‌ها کمتر است زیرا باوجوداین که زمان شروع و پایان سال تحصیلی از طرف وزارت آموزش کانادا تعیین می‌شود اما این‌که چند ساعت آموزش در روز لازم است یا دانش آموزان به چه برنامه‌های فوق‌برنامه‌ای احتیاج دارند را دولت استانی و شورای مدارس یک استان تعیین می‌کنند. به‌طور مثال در آلبرتا دانش‌آموزان دو هفته قبل از امتحانات نیم‌ترم خود و دو هفته قبل از امتحانات پایان‌ترم خود تعطیل هستند درحالی‌که در سایر استان‌ها این‌طور نیست. طبق تحقیقاتی که در سال‌های اخیر انجام‌شده، دانش‌آموزان مدارس کانادایی در دروس ادبیات، ریاضیات و علوم تجربی قوی‌تر هستند.

حدود 68% افراد بین 25 تا 46 سال کانادایی، پس از پایان تحصیلات دبیرستان خود، در کالج یا دانشگاه درس‌خوانده‌اند که این درصد بالایی محسوب می‌شود. دانشگاه‌های کانادا بر اساس طرح‌های سازمان ملل متحد برای بهترین مدل آموزش برنامه‌ریزی‌شده‌اند و جالب است بدانید که اصلاً به دانشگاه‌های کلاسیک شبیه نیستند. برخی از کالج‌ها و دانشگاه‌های کانادایی با تمرکز بر واردکردن شما به بازار کار تأسیس‌شده‌اند نه تحقیق و پژوهش. در این مراکز آموزشی شما به‌سرعت پس از فراغت از تحصیل وارد بازار کار می‌شوید. درعین‌حال دانشگاه‌هایی که محبوب پژوهشگران و افراد آکادمیک باشد هم به‌طور متداول در کانادا وجود دارد. دانشگاه‌های مذهبی مانند دانشگاه‌ها و مدارس مسیحی، اسلامی، هندو و… نیز در آزادی کامل در کنار یکدیگر فعالیت می‌کنند. اعتبار مدارک صادرشده از دانشگاه‌های کانادایی تقریباً در تمام کشورها بالاست. مدارس زبان هم از دیگر نوآوری‌های سیستم آموزشی کاناداست و برای افرادی طراحی‌شده که می‌خواهند منحصراً زبان انگلیسی یا فرانسوی یاد بگیرند.

پیش‌دبستانی، که در کانادا به آن مهدکودک هم گفته می‌شود، دوره‌ای است که کودک از سن 4 تا 5 سالگی و قبل از ورود به دبستان در آن ثبت‌نام می‌کند. این اولین دوره تحصیلی افراد در کاناداست و پیش از آن تحصیل کردن معنایی ندارد. در نیوبرانزویک و نوااسکوشیا گذراندن دوره پیش‌دبستانی اجباری است و افراد بدون گذراندن پیش‌دبستانی نمی‌توانند وارد مقطع دبستان شوند. ولی در سایر ایالت‌های کانادا رفتن به پیش‌دبستانی اختیاری است. پیش‌دبستانی در مدارس دولتی، خصوصی و فدرال برگزار می‌شود و در بیشتر ایالت‌های برای یک سال رایگان است. پیش‌دبستانی‌های استان کبک برای کودکانی که دارای معلولیت هستند و یا خانواده‌هایی که مشکلات اقتصادی دارند، کاملاً رایگان است.

در این دوره‌ها درس سخت یا جدی به کودکان داده نمی‌شود بلکه فضا بسیار راحت و دوستانه است. شرکت در دوره پیش‌دبستانی کودک را برای ورود به دنیای مدرسه و تحصیل آماده می‌کند و ترس کودک را با بازی و فعالیت‌های مفرح از بین می‌برد. در این دوره کودکان مهارت‌های ابتدایی، الفبا، شمردن، موسیقی، رقص، هنر و برقرار کردن ارتباط با کودکان دیگر را یاد می‌گیرند. پیش‌دبستانی شبانه‌روزی در تمام ایالت‌های کانادا به‌جز آلبرتا وجود دارد.

شرکت در مقطع دبستان برای تمام کودکان در کانادا اجباری است. این مقطع از کلاس اول دبستان و برای سنین 6 تا 7 سال شروع‌شده و تا کلاس ششم در سن 11 تا 12 سالگی ادامه دارد. به لحاظ شکلی، مقطع دبستان شبیه دبستان‌های ایرانی است: کودکان از ابتدا تا آخر سال تحصیلی یک معلم و همکلاسی‌های ثابتی دارند. کلاس‌های اختصاصی نیز برای دانش‌آموزانی که می‌خواهند مهارت‌های خاصی یاد بگیرند وجود دارد.

برنامه آموزشی دبستان در کانادا شامل درس‌ها و مهارت‌هایی مثل خواندن، ریاضیات، زبان انگلیسی، زبان فرانسوی (در کبک)، تاریخ، علوم، موسیقی، علوم اجتماعی، تربیت‌بدنی و هنر است. سختی این درس‌ها با بالا رفتن مقطع تحصیلی دانش‌آموزان بیشتر می‌شود.

مقطع راهنمایی که در کانادا به آن دبیرستان مقدماتی هم گفته می‌شود، مقطعی است که بلافاصله بعد از پایان مقطع دبستان شروع می‌شود. این مقطع در کشور کانادا دو سال است و در آن کودکان به‌مرور به تغییر کردن معلم‌ها برای درس‌های مختلف و داشتن کلاس‌های مختلف آماده می‌شوند. این مقطع ذهن دانش‌آموزان را برای ورود به مقطع دبیرستان و روبه‌رو شدن با دروس تخصصی آماده می‌کند. در این دوره درس‌ها کمی از مقطع دبیرستان سخت‌تر می‌شود و المپیادهای ریاضی، علوم تجربی، ادبیات و مسابقاتی ازاین‌دست بین دانش آموزان در این دوره شروع می‌شود.

 مقطع دبیرستان، آخرین مقطعی است که در مدرسه می‌گذرد. این دوره چهارساله است و تا کلاس دوازدهم طول می‌کشد. در پایان مقطع دبیرستان، دانش‌آموز دیپلم پایان تحصیلات مدرسه‌ای خود را دریافت می‌کند. طبق قانون دانش‌آموزان باید تا پایان 16 سالگی در مدرسه بمانند یعنی زودترین حالتی که یک نفر در کانادا می‌تواند دیپلم بگیرد، در 16 سالگی است. در انتاریو و نیوبرانسویک دانش‌آموزان باید تا 18 سالگی در مدرسه بمانند یعنی امکان زودتر تمام کردن تحصیلات وجود ندارد. در استان کبک افراد پس از پایان کلاس یازدهم دیپلم می‌گیرند و در عوض، وارد یک دوره دوساله پیش‌دانشگاهی می‌گردند که به آن Cegep گفته می‌شود.

نظام دبیرستان در کانادا با دقت و حساسیت زیادی برنامه‌ریزی می‌شود. دانش آموزان برای ورود به بازار کار کانادا و یا بهترین دانشگاه‌های کانادا آماده می‌شوند. برخی از دبیرستان‌ها این امکان را به دانشجو می‌دهند که پس از پایان تحصیلات خود وارد دوره‌های کارآموزی و در نهایت اشتغال بشود.

اگر افراد به هر دلیلی نتوانند به‌موقع تحصیلات خود را تمام کنند تا 21 سالگی شامل کمک‌هزینه تحصیل اجباری می‌شوند. این افراد می‌بایست وارد یک دبیرستان مخصوص بزرگسالان شوند که البته در برخی از ایالت‌ها افراد می‌توانند به دبیرستان‌های عادی هم بروند.

تحصیل در مدارس کانادا از دوره دبستان در پایان دبیرستان برای افراد کانادایی یا افرادی که اقامت دائم کانادا را دارند رایگان است اما دانش‌آموزان بین‌المللی باید شهریه خود را به‌طور کامل پرداخت نمایند.

مدارس کانادا در تمامی این مقاطع به دو دسته مدارس خصوصی و دولتی تنظیم می‌شوند. بیشتر مدارس کانادا دولتی هستند و تنها 7.2 درصد این مدارس را مدارس خصوصی تشکیل می‌دهند. مدارس خصوصی کم‌جمعیت هستند و دروس تخصصی‌تری را ارائه می‌دهند. همچنین آموزش ورزشی و هنری حرفه‌ای‌تری در اختیار دانش آموزان قرار می‌دهند. بعضی از خانواده‌ها تمایل دارند که کودکان خود را به مدارس خصوصی فرستاده و شهریه زیادی در قبال آموزش دروس خاص پرداخت کنند. هرچند کیفیت مدارس دولتی کانادا به‌قدری بالا و مطابق استانداردهای جهانی است که اکثر خانواده‌ها ترجیح می‌دهند فرزندان خود را به مدارس دولتی بفرستند.

• کالج مشاغل ونکوور

کالج مشاغل ونکوور یکی از بزرگ‌ترین کالج‌هایی است که افراد بعد از پایان دبیرستان می‌توانند وارد آن شوند. این کالج یک مرکز آموزشی خصوصی است که در سرتاسر استان بریتیش کلمبیا 7 واحد مختلف دارد. این کالج دانشجویان خود را در رشته‌های خدمات سلامت، تجارت، مشاوره حقوقی و آموزش برای اشتغال آماده می‌کند. این کالج از سال 1996 آغاز به کارکرده و مالک آن یک شرکت خصوصی به نام امیناتا گروپ است.

• کالج هنر و طراحی ونکوور

یکی دیگر از مراکز آموزشی تحت نظر امیناتا گروپ، کالج هنر و طراحی ونکوور است. کالجی بزرگ و مجهز مختص دانشجویانی که به مد و فشن، طراحی لباس، طراحی گرافیک و حتی طراحی بازی علاقه دارند. این کالج به‌تازگی و از سال 2008 پس از موفقیت کالج مشاغل ونکوور آغاز به کارکرده و درست در کنار دانشگاه کانادا وست قرار دارد. دانشجویان در حین تحصیل می‌توانند با معرفی کالج، جذب شرکت‌های مهم طراحی‌شده و یا با کمک آن کسب‌وکار خود را راه‌اندازی کنند.

• کالج تریوس

کالج تریوس هم یکی از بهترین کالج‌های خصوصی است که برای ورود به بازار کار در کانادا طراحی‌شده. این کالج 8 دانشکده مختلف در سراسر انتاریو دارد و به خاطر همین فضای بزرگی که در اختیار دارد، در رشته‌های مختلفی نظیر تجارت، تکنولوژی، سلامت و حقوق دانشجو می‌پذیرد. تحصیل در این کالج حدود 60 هفته طول می‌کشد و برخی از دوره‌ها، دوره‌ی کارآموزی نیز ارائه می‌کنند. دانشجویان در حین تحصیل می‌توانند در دوره‌های کارآموزی شرکت نموده و رزومه خود را تقویت کنند.

• کالج هنر و طراحی انتاریو

این کالج در سال 1867 بنا بر ایده‌ای از سوی جامعه هنرمندان انتاریو با نام مدرسه هنر انتاریو ایجاد شد. هدف اصلی این مدرسه، ارائه آموزش حرفه‌ای هنر به دانشجویان و همچنین ارتقاء بخشیدن به سطح هنر در انتاریو بود. رفته‌رفته آموزش حرفه‌ای هنرمندان و پیدا کردن بازار برای هنر به دغدغه‌های اصلی این مدرسه اضافه شد. در اوایل قرن بیستم، نام این مدرسه سه بار تغییر کرد. از سال 1890 تا 1912، به آن “مدرسه مرکزی هنر و طراحی صنعتی انتاریو” گفته می‌شد اما این مدرسه از سال 1912 تا 1996 ” کالج هنر انتاریو” نام داشت. از سال 1996 تاکنون نیز آن را کالج هر و طراحی انتاریو نام‌گذاری کرده‌اند. در سال 2008، مدیر جدید این موسسه به‌طورکلی سیستم آموزشی آن را تغییر داد. او تشخیص داد که این کالج نیازمند این است که تمامی اساتید فعال در آن دارای مدرک دکتری از معتبرترین دانشگاه‌های جهان باشند و دروس، بیش از اینکه به‌صورت عملی و در استودیو تدریس شوند به‌صورت تئوریک در اختیار دانشجویان قرار گیرند. این کالج قادر به صدور 5 مدرک است: لیسانس هنرهای زیبا، لیسانس طراحی، فوق‌لیسانس هنرهای زیبا، فوق‌لیسانس هنر و فوق‌لیسانس طراحی. شما با تحصیل در هرکدام از این رشته‌ها مستقیماً پس از پایان تحصیلات خود وارد بازار کار هنری خواهید شد.

• مدارس مذهبی

مدارس مذهبی جزء مدارس خصوصی به‌حساب می‌آیند؛ یعنی بودجه این مدارس از طریق نهادهای خصوصی تأمین می‌شود نه دولت؛ بنابراین می‌توانند سیستم آموزشی منحصربه‌فرد و مستقل خود را داشته باشند. این مدارس بنا بر یکی از اصول مهم کشور کانادا یعنی آزادی عقیده و مذهب فعالیت می‌کنند و بنابراین عجیب نیست اگر ببینید که مدارس مسیحی، مسلمان، هندو و غیره در کنار یکدیگر مشغول فعالیت هستند. تنها مدارس مذهبی که از دولت بودجه دریافت می‌کنند، مدارس کاتولیک هستند. استان بریتیش کلمبیا بیشترین مدارس مذهبی را در خود جای‌داده است. در این استان مدارسی از مذهب‌های هندو، مسیحی و اسلامی وجود دارد.

• مدارس زبان

افرادی که تنها می‌خواهند زبان انگلیسی و یا فرانسوی یاد بگیرند و مدرکی بسیار معتبر دریافت کنند می‌توانند وارد مدارس زبان کشور کانادا بشوند. بهترین مدارس زبان در کانادا عبارتند از:

• آکادمی بین‌المللی زبان کانادا، ILAC (تورنتو)
• مدرسه زبان ILSC (تورنتو)
• مدرسه زبان کوئست (تورنتو)
• مدرسه زبان هانسا (تورنتو)
• موسسه زبان LSI (ونکوور)
• مدرسه زبان LAB (ونکوور)
• مدرسه بین‌المللی زبان آکسفورد (ونکوور)
• مدرسه زبان انگلیسی EC (ونکوور)
• مرکز زبان تم وود (کبک)
• مدرسه بین‌المللی زبان بوشه رو (کبک)
• مدرسه زبان‌های آتپال (کبک)
• مدرسه زبان تابستانی LAL (کبک)

همان‌طور که می‌دانید کانادا به دلیل پیشینه تاریخی خود یک کشور دوزبانه است. زبان‌های اصلی این کشور را زبان انگلیسی و فرانسوی تشکیل می‌دهد. ممکن است به همین دلیل این سؤال پیش بیاید که مدارس و دانشگاه‌های کانادایی به چه زبانی تدریس می‌کنند؟ پاسخ این است که در کانادا، هر مرکز آموزشی زبان خود را دارد و می‌تواند به زبان‌های انگلیسی و فرانسوی تدریس کند.

دانشجویان بین‌المللی خودشان می‌توانند انتخاب کنند که در مراکز آموزشی انگلیسی‌زبان تحصیل کنند و یا به زبان فرانسه درس بخوانند. برخی از مدارس و دانشگاه‌ها دروس خود را به دو زبان هم ارائه می‌کنند. در بیشتر دانشگاه‌های کانادا دروس به زبان انگلیسی تدریس می‌شود اما در استان کبک وضعیت متفاوت است. دولت استانی کبک روی زنده نگه‌داشتن زبان فرانسوی تأکید بسیاری دارد. دانش‌آموزان در استان کبک می‌بایست تا پایان مقطع دبیرستان خود به زبان فرانسوی درس بخوانند. تنها دانش آموزان بین‌المللی هستند که می‌توانند به زبان انگلیسی در این استان تحصیل کنند. این افراد می‌بایست به مدارس خصوصی انگلیسی‌زبان بروند زیرا استان کبک هیچ مدرسه دولتی انگلیسی‌زبانی ندارد.

در نظام آموزشی کانادا، تأکید بسیاری به پذیرش دانشجویان بین‌المللی و آموزش بدون تبعیض شده است. این کشور مقصد محبوب بسیاری از دانش آموزان و دانشجویانی است که برای تحصیلات با کیفیت و آینده شغلی بهتر به کانادا مهاجرت می‌کنند. بیش از یک‌سوم جوانان کانادایی مهاجر هستند و به همین دلیل، فرهنگ احترام به ملیت‌ها کاملاً در این کشور جاافتاده است. افرادی که برای تحصیل به کانادا مهاجرت می‌کنند به‌سرعت تحت تأثیر این جو مهاجر دوست، با زندگی در کانادا تطبیق پیدا می‌کنند.

دولت کانادا بر آموزش بدون تبعیض تأکید دارد و به همین دلیل، تفاوت‌های کمی میان دانشجویان بین‌المللی و داخلی خود قائل می‌شود. نرخ موفقیت دانشگاه‌ها و مدارس کانادا تا حد زیادی به خاطر دانشجویان بین‌المللی آن بالا رفته است به این دلیل که بهترین دانشجویان خارجی برای ادامه تحصیل وارد دانشگاه‌های این کشور می‌شوند. تنها تفاوتی که میان دانشجویان خارجی و کانادایی وجود دارد پرداخت شهریه بیشتر است. البته دانشجویان مستعد خارجی که نتوانند از پس هزینه‌های تحصیل خود بربیایند می‌توانند از انواع کمک‌هزینه‌های تحصیلی و فاندهای دانشگاهی و دولتی کانادا استفاده کنند.

در گزارشی که در سال 2018 منتشر شد، کانادا به‌عنوان هفتمین مقصد محبوب دانشجویان در جهان انتخاب‌شده است. کشور کانادا در چند سال اخیر توانسته با ارتقاء سطح کیفیت آموزش خود، خود را به رقبای انگلیسی‌زبان خود یعنی انگلستان و ایلات متحده امریکا برساند.

بین سال 2008 تا 20015 تعداد دانشجویان بین‌المللی در کانادا به 353000 نفر رسید که بیشتر این دانشجویان مهاجر را افرادی از هند، چین و نیجریه تشکیل می‌دهند. در سال 2017، دولت کانادا ظرفیت خود را تا 27% جهت پذیرش دانشجویان بین‌المللی افزایش داد.