رشته باستان‌ شناسی در کانادا

تمرکز رشته باستان‌شناسی و تمامی گرایش‌های آن، مطالعه نحوه زندگی مردم در دوران گذشته است. دانشجویان در این شاخه از علوم اجتماعی، با فرهنگ و نحوه تکامل تمدن‌های منقرض‌شده آشنا می‌شوند. متخصصین این حوزه، در سخنرانی‌ها شرکت می‌کنند و یا در آزمایشگاه‌ها و پروژه‌های تحقیقاتی کار می‌کنند. آن‌ها با انجام حفاری برای بازیابی مصنوعاتی مانند ابزار، لباس، زیورآلات و ویرانه‌های باستانی تلاش می‌کنند تا به اهداف اشاره‌شده، دست پیدا کنند.
انجمن باستان‌شناسی کانادا توصیه کرده است که دانشجویان علاقه‌مند به این رشته، دوره‌های آموزشی و دانشگاه‌هایی را انتخاب کنند که شامل سخنرانی، کار آزمایشگاهی و دوره‌های کار میدانی هستند. بسیاری از دانشگاه‌های ارائه‌دهنده این رشته در کانادا دارای دوره‌های کارآموزی در مدرسه، موزه، موسسه‌های دولتی یا انجمن باستان‌شناسی این کشور هستند که به کسب تجربه دانشجویان کمک ارزنده‌ای می‌کنند.
نکته بسیار مهمی که باید به آن توجه داشته باشید، این است که برخی از دانشگاه‌های کانادا، دارای رشته باستان‌شناسی نیستند و دوره‌های باستان‌شناسی را از طریق رشته مردم‌شناسی ارائه می‌دهند. در این موارد، دانشجویان علیرغم تمرکز زیاد بر رشته باستان‌شناسی، مدرک تحصیلی خود را در رشته مردم‌شناسی به دست می‌آورند؛ بنابراین، در انتخاب دانشگاه خود باید دقت بسیار زیادی داشته باشید تا بدانید مدرک باستان‌شناسی به دست خواهید آورد.

در پاسخ به این سؤال باید توضیح دهیم که در مقطع کارشناسی باستان‌شناسی، واحدهای عمومی این حوزه شامل موضوعاتی در مورد ماهیت همین رشته مانند روش باستان‌شناسی، مفاهیم اساسی در باستان‌شناسی، باستان‌شناسی فرهنگی و روش‌های میدانی و آزمایشگاهی خواهند بود. از سوی دیگر، ممکن است دوره‌ها یا واحدهای موردمطالعه‌ی دانشجویان این رشته بر اساس زمینه‌های تخصصی دانشکده و موسسه‌ای که در آن تحصیل می‌کنند متفاوت باشند، اما درهرصورت بیشتر واحدها و دوره‌های این رشته، عمدتاً بر تاریخ باستانی تمرکز می‌کنند. ازنظر منطقه جغرافیایی، دوره‌ها می‌توانند مصرشناسی، باستان‌شناسی بین‌النهرین، یونان باستان و روم، آفریقا، آسیای جنوب شرقی و چین باستان را پوشش دهند.
بنابراین، بسته به منطقه‌ای که در مورد آن مطالعه می‌کنید، باید این انتظار را هم داشته باشید که یک‌زبان (زنده یا کهن) مربوط به کشور یا ناحیه‌ای که روی آن تمرکز دارید یاد بگیرید. برخی از این زبان‌ها ممکن است شامل چینی، سانسکریت، یونان باستان، لاتین یا اکدی باشند. به‌طور ویژه، موضوعات تخصصی که ممکن است در رشته باستان‌شناسی پیدا کنید عبارتند از: آشوریولوژی و مصرشناسی، معماری رومی، اشراف و دموکراسی در جهان یونان باستان، باستان‌شناسی دریایی مدیترانه، اتروسک ایتالیا، تاریخچه سکه و ضرب آن در یونان باستان و روم، موضوعات هنر و باستان‌شناسی آفریقا، تاریخ و دین در هند و هنرهای جهان اسلام.

رشته باستان‌شناسی، یک رشته بسیار گسترده و جامع است که دارای گرایش‌ها، زیرمجموعه ها و تخصص های زیادی بر اساس دوره زمانی موردمطالعه، تمدن موردمطالعه‌ی انواع مصنوعات و ویژگی‌های موردمطالعه دیگر می‌باشد؛ و به دلیل کندی ماهیت بازیابی آثار تاریخی و بقایای آثار باستانی، کاملاً عادی و رایج است که باستان‌شناسان زندگی خود را وقف تنها یک شاخه از مطالعات باستان‌شناسی کنند. موارد زیر، تنها بخش کوچکی از دانش گسترده‌ی باستان‌شناسی هستند:
باستان‌شناسی زیرآب
باستان‌شناسی زیرآب یک رشته نسبتاً جدید است که کشتی‌های غرق‌شده و مواد موجود در کف آب‌های کم‌عمق (مانند دریاچه‌ها و رودخانه‌ها) و اقیانوس‌های عمیق را موردبررسی و مطالعه قرار می‌دهد. باستان‌شناسی زیرآب همچنین شهرهای مدفون در آب (ناشی از بالا آمدن سطح دریا یا زلزله) مانند بخش‌هایی از شهر باستانی اسکندریه مصر را کشف و مطالعه می‌کند. این گرایش، دوره‌های تاریخی مختلف از جمله ماقبل تاریخ را نیز موردمطالعه قرار می‌دهد. با استفاده از تجهیزات پیشرفته (مانند ردیاب، دوربین‌های کنترل از راه دور و سایر وسایل) می‌توان تمدن‌های باستانی که قرن‌ها زیرآب مدفون بوده‌اند را کشف کرد.
در این گرایش، روش‌های خاصی برای حفاظت از مواد فاسدشدنی به‌منظور حفظ آثار باستانی کهن به کار گرفته می‌شود. در زمان‌های قدیم، کشتی‌ها وسیله اصلی حمل‌ونقل بودند، به‌ویژه برای مصارف تجاری. بسیاری از کشتی‌های حامل بار و تمام خدمه آن‌ها به دلیل طوفان و آب‌های کم‌عمق کاملاً در دریا گم‌شده‌اند. این کشتی‌های غرق‌شده در آب‌های کم‌عمق گنجینه‌های غرق‌شده را به شکل اقلام غذایی، سلاح و حتی فنجان، بشقاب و غیره به‌جای گذاشته‌اند و باعث شده‌اند پژوهشگران با جمع‌آوری قطعات پازل آن‌ها، معماهای فرهنگی گذشته را حل کنند.
البته، نباید از این نکته غافل شد این نوع کارها خطرات بالایی هم دارند. استفاده از غواصان رباتیک که دارای چراغ‌قوه‌های قوی و دوربین‌های متصل به خود هستند، هنگام کار در اعماق کم که دید کافی ندارند، کمک زیادی می‌کند؛ اما ممکن است در آب‌های عمیق خطرات مالی و ریسک‌های دیگری داشته باشد.
باستان‌شناسی جنایی
باستان‌شناسی جنایی یا قانونی، شامل استفاده از روش‌های باستان‌شناسی به‌منظور بررسی و بازسازی جنایت‌هایی است که درگذشته رخ‌داده است. این جنایت‌ها، معمولاً قتل هستند. باستان‌شناسان جنایی یا انسان شناسان قانونی، به شناسایی بقایای انسان کمک می‌کنند. گاهی اوقات این گرایش از روش‌های باستان‌شناسی برای کمک به حفاری بقایای انسان نیز استفاده می‌کند. این فرایند، بسیار شبیه به کاری است که باستان‌شناسان سنتی هنگام بازیابی بقایای گذشته انجام می‌دهند.
باستان‌شناسان جنایی یا قانونی گاهی اوقات از سوی سازمان‌هایی مانند سازمان ملل متحد مأموریت می‌یابند تا در مورد گورهای دسته‌جمعی به‌منظور جمع‌آوری شواهد جنایت‌کارانه جنگی در دوره‌های زمانی مختلف، مانند جنگ جهانی دوم و جنگ‌ها و رویدادهای تاریخی دیگر درگذشته تحقیق کنند و نتایج تحقیقات خود را به‌طور محرمانه یا علنی ارائه دهند.
همان‌طور که اشاره کردیم، باستان‌شناسی رشته بسیار گسترده و جامعی است که از گرایش‌ها و زیرشاخه‌های متعدد زیادی تشکیل‌شده است و علاوه بر موارد فوق، به چندین مجموعه‌ی گسترده دیگر تقسیم می‌شود. درهرصورت، تمرکز تمامی آن‌ها، شناخت تمدن‌های بشر، گونه‌های جانوری و گیاهی است که در دوره‌های زمانی مختلفی ظهور پیداکرده‌اند و پس از مدتی نیز ناپدیدشده‌اند یا تکامل پیداکرده‌اند. موارد فوق، تنها دو گرایش در رشته وسیع و گسترده‌ی باستان‌شناسی هستند.
برخی دیگر از گرایش‌های این رشته، عبارت هستند از: باستان‌شناسی ماقبل تاریخ، باستان‌شناسی تاریخی، پالئوپاتولوژی و همینطور باستان‌شناسی محیطی. لازم به ذکر است که برخی از گرایش‌های این رشته، با تفکیک هر دوره‌ی زمانی، مطالعات خود را انجام می‌دهند که ازاین‌دست می‌توانیم به باستان‌شناسی کلاسیک، باستان‌شناسی مدرن، باستان‌شناسی قرون‌وسطا و دوره‌های زمانی دیگر اشاره‌کنیم.
برخی از گرایش‌های باستان‌شناسی هم وجود دارند که تنها برخی از تمدن‌های خاص را موردمطالعه قرار می‌دهند. آشورشناسی (بین‌النهرین)، هندولوژی (هند)، باستان‌شناسی کلاسیک (یونان و روم)، مصرشناسی و باستان‌شناسی فنیقی – پونیک (فنیقیه و مستعمرات آن)، سینولوژی (چین) برخی از گرایش‌های باستان‌شناسی بر اساس طبقه بندی دوره‌های مختلف تمدن بشری هستند.

فارغ‌التحصیلان رشته باستان‌شناسی در دانشگاه‌ها و سایر مراکز آموزشی کانادا به‌عنوان باستان‌شناس حرفه‌ای در آموزش مباحث موزه نقش دارند و یا به کار مراقبت، حفاظت و نگهداری از میراث آن مشغول می‌شوند. نقش ها و موقعیت‌های شغلی دیگری که شما به‌عنوان یک فارغ‌التحصیل رشته باستان‌شناسی می‌توانید برای آن‌ها مناسب باشید عبارت هستند از: مدیر میراث فرهنگی، مسئول آموزش موزه یا نمایشگاه، سرپرست موزه، بازرس ساختمآن‌ها و اماکن تاریخی یا مسئول حفاظت از آن‌ها، مسئول بایگانی، نقشه بردار، محقق اجتماعی یا فعال حوزه گردشگری.
کارفرمایان بالقوه که ممکن است با شما همکاری داشته باشند نیز می‌توانند پیمانکاران یا مشاوران باستان‌شناسی، موزه ها، دپارتمآن‌های باستان‌شناسی دانشگاه، آژانس‌های میراث ملی یا دولت‌های محلی باشند. فارغ‌التحصیلان رشته باستان‌شناسی در کانادا یک سری مشاغل دیگر را هم دنبال می‌کنند که ازاین‌دست می‌توان به فعالیت در حوزه‌های آموزش، رسانه، تبلیغات و خدمات دولتی و همینطور تجارت و صنعت اشاره کرد. برخی از فارغ‌التحصیلان نیز پس از به دست آوردن اولین مدرک تحصیلی و آکادمیک خود در رشته باستان‌شناسی، رشته خود را به حقوق یا تدریس تغییر می‌دهند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که میانگین درآمد افراد شاغل در گروه شغلی باستان‌شناسی در کانادا، به‌طور متوسط ۵۰ هزار و ۹۰ دلار است؛ اما محدوده درآمد افراد شاغل در زمینه باستان‌شناسی در کانادا بین ۲۱ تا بیش از ۱۳۰ هزار دلار در سال متغیر است و آن‌ها بر اساس معیارهای مختلف از جمله میزان تجربه، سطح تحصیلات و محل کاری خود، می‌توانند درآمدی در این محدوده به دست بیاورند.

داشتن مدرک کارشناسی و گاهی اوقات هم کارشناسی ارشد (برای موقعیت‌های شغلی رده‌بالاتر) در یکی از دو رشته‌ی باستان‌شناسی یا مردم‌شناسی، حداقل شرط لازم برای فعالیت به‌عنوان باستان‌شناس در کانادا است. همچنین، فارغ‌التحصیلان مقطع لیسانس از دانشگاه‌های کانادا نیز می‌توانند با اخذ مدرک خود وارد بازار کار این رشته و مشاغل مرتبط با آن شوند.

برخی از موضوعاتی که در دوره‌های تحصیلی و آموزشی رشته باستان‌شناسی در دانشگاه‌ها و سایر مراکز آموزشی کانادا موردتوجه قرار می‌گیرند، شامل موارد زیر می‌شوند:
نظریه و روش‌های باستان‌شناسی
باستان‌شناسی محیطی در مناطق مختلف سراسر جهان
مطالعه فسیل‌ها و نحوه تکامل انسان
تجزیه‌وتحلیل DNA های کهن
انسان‌شناسی قانونی یا جنایی – مطالعه بقایای انسان
هنر بومی
مطالعات موزه
مطالعه اقوام و مکان‌های باستانی
منشأ و ریشه پیدایش انسان
ادایان و مذاهب ماقبل تاریخ
باستان‌شناسی جهان قدیم (از پارینه سنگی تا عصر مفرغ)
باستان‌شناسی جهان جدید
میراث فرهنگی جهانی – چگونه قوانین ملی و بین‌المللی از منابع میراث حفاظت می‌کنند.
هنر و باستان‌شناسی یونان
هنر و باستان‌شناسی روم
حفاظت از منابع باستان‌شناسی
استخوان‌شناسی انسان – مطالعه اسکلت انسان
باستان‌شناسی غذا – اهمیت فرهنگی غذاها
دیرینه‌شناسی – مطالعه رابطه فرهنگ و زیست‌شناسی در تکامل انسان ماقبل تاریخ
قومیت شناسی – مطالعه روابط بین مردم و محیط اطراف آن‌ها در دوره‌های تاریخی مختلف
آشنایی با روش‌های مطالعه باستان‌شناسی

دانشگاه تورنتو
باستان‌شناسان با بررسی، حفاری و تجزیه‌وتحلیل ابزارهای سنگی، سفال، استخوان، بقایای گیاهی، معماری و دیگر بقایای فرهنگی، ماهیت و تغییرات فرهنگ‌های گذشته در سراسر جهان را کشف می‌کنند. برخی از کانون‌های اصلی تحقیق باستان‌شناسان عبارت هستند از رفتار و سازگاری انسان‌های اولیه با محیط زندگی خود، تنوع جوامع شکارچی، منشأ کشاورزی، دامداری، شهرسازی و وضعیت‌های پیچیده سیاسی، کارکرد سیستم‌های مبادله باستانی و توسعه طبقه‌بندی‌شده و نابرابری‌های سیاسی و اقتصادی مبتنی بر جنسیت در جوامع پیچیده.
باستان‌شناسان معمولاً در یکی از گرایش‌های این رشته تخصص دارند و ممکن است بر اساس بازه تاریخی، جغرافیای موردمطالعه و یا دسته‌بندی‌های دیگر، مطالعات خود را انجام دهند. به‌عنوان‌مثال، باستان‌شناسان کلاسیک در فرهنگ‌های جهان یونان و روم باستان تخصص دارند. درحالی‌که دیرینه شناسان روش‌هایی را کشف می‌کنند که می‌توانند به شناخت ما از بقایای گیاه‌شناسی و فرهنگ‌های باستانی و ماقبل تاریخ کمک کنند تا از سیستم‌های اقتصادی و اجتماعی آن‌ها آگاهی پیدا کنیم.
رشته باستان‌شناسی دانشگاه تورنتو نیز برای دانشجویان و علاقه‌مندان به این حوزه در نظر گرفته‌شده که تمایل دارند علایق خود را در زمینه باستان‌شناسی همراه با یک رشته دیگر در زمینه هنر، هنرهای کلاسیک، علوم زمین، تاریخ و یا تمدن‌های خاور دور و نزدیک دنبال کنند.
دانشگاه بریتیش کلمبیا
آموزش رشته باستان‌شناسی در دانشگاه بریتیش کلمبیا به شما کمک می‌کند تا درباره باستان‌شناسی جهان، از ظهور نوع بشر تا آغاز جوامع و دولت‌ها، بیاموزید. بدین ترتیب، قادر خواهید بود آغاز سنت‌ها و سیستم‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و هنری تمدن‌های بزرگ را بررسی کنید. همچنین، شما می‌توانید با انتخاب دوره خود در مطالعه باستان‌شناسی و انتخاب تخصص در زمینه مردم‌شناسی یا مطالعات کلاسیک، شرق نزدیک و مطالعات مذهبی، مطالعات باستان‌شناسی را دنبال کنید.
دوره‌های باستان‌شناسی در گروه مردم‌شناسی، گذشته باستان‌شناسی در بریتیش کلمبیا، قطب کانادا، مزوآمریکا، شرق آسیا، شرق آفریقا و اروپا را موردبررسی قرار می‌دهد. درحالی‌که بر روش‌ها، تئوری و عملکرد تحقیقات باستان‌شناسی فعلی نیز تأکید دارد.
دانشگاه کلگری
دوره‌های آموزش رشته زبان شناسی در دانشگاه کلگری کانادا به شما درک کاملی از نحوه تحقیق، حفاری و تجزیه‌وتحلیل علمی بقایای فرهنگی به‌دست‌آمده از مکان‌هایی مانند محل سکونت و یا محل سکونتگاه‌های متروکه بشر می‌دهد. شما در طول دوره تحصیل در این دانشگاه، توانایی‌های تحقیقاتی، مهارت‌های ارتباطی کتبی و شفاهی، دانش علمی و تخصص فنی خود در این رشته را توسعه‌خواهید داد.
اقوام و اماکن باستانی، باستان‌شناسی آمریکای شمالی، دوره میدانی در تکنیک‌های باستان‌شناسی، مقدمه‌ای بر باستان‌شناسی، مقدمه‌ای بر انسان‌شناسی فیزیکی و بسیاری از موضوعات دیگر، جزو واحدهایی هستند که دانشجویان باستان‌شناسی در دانشگاه کلگری فرامی‌گیرند. شما به‌عنوان فارغ‌التحصیل باستان‌شناسی از دانشگاه کلگری، برای فرصت‌های شغلی در زمینه‌های زیادی مانند دنیای تجارت آثار باستانی آماده خواهید شد. همچنین، مدرک باستان‌شناسی می‌تواند به‌عنوان یک سنگ بنای محکم برای تحصیلات تکمیلی یا تحصیل در یک رشته تخصصی دیگر مانند حقوق، پزشکی، دامپزشکی یا رشته‌های دیگر مورداستفاده قرار گیرد.
دانشگاه سایمون فریزر
رشته باستان‌شناسی در دانشگاه سایمون فریزر کانادا بر گذشته بشر و اجداد انسان در دوره‌های مختلف تاریخی و همینطور نحوه مدیریت تمدن‌ها و دولت‌های اولیه و تفاوت آن‌ها با دنیای مدرن امروزی تمرکز دارد. این دانشگاه، به‌ویژه در مورد تعاملات انسانی و محیطی، دوره‌های تاریخی مختلف و رویکردهای علمی و نظری در تمدن‌های اولیه مطالعات گسترده خود را از طریق تحقیق و پژوهش انجام می‌دهد.
همچنین، دوره‌های آموزش باستان‌شناسی در دانشگاه سایمون فریزر، انسان‌شناسی بیولوژیکی را با تمرکز بر فرم شناسی و حالت اسکلت انسان و تحول آن در طول تاریخ با علوم پزشکی قانونی ادغام می‌کنند تا به نحوه دگرگونی فرم و حالت اسکلت بدن انسان از ابتدای خلقت آن تاکنون پی ببرند. جهان به‌سرعت در حال تغییر است و شما راهی به‌جز آگاهی از فرصت‌های شغلی احتمالی برای خود که در آینده ممکن است به دست بیاورید، ندارید. فارغ‌التحصیلان این رشته در دانشگاه سایمون فریزر ممکن است مشاغل مختلفی را تجربه کنند که برخی از آن‌ها عبارت هستند از باستان‌شناس، مدیر پروژه‌های باستان‌شناسی، مدیر یا سرپرست منابع فرهنگی، باستان‌شناس محیطی و بسیاری از عناوین شغلی دیگر.
کالج نورترن لایتس
دوره دیپلم باستان‌شناسی در کالج نورترن لایتس، دانش آکادمیک و مهارت‌های میدانی ویژه تکنیک‌های نمونه‌برداری باستان‌شناسی را به علاقه‌مندان این رشته ارائه می‌دهد. درهرصورت، علم باستان‌شناسی همراه با صنعت نفت و گاز و سایر تحولاتی که روی زمین رخ می‌دهد، در حال رشد است. فارغ‌التحصیلان آموزش‌دیده از کالج نورترن لایتس می‌توانند با شرکت‌های متعدد مشاوره باستان‌شناسی و محیط‌زیست و همچنین، سازمان‌های دولتی همکاری کنند و فرصت‌های شغلی مناسبی پیدا کنند.
دانشجویان با استفاده از این دوره تحصیلی در مقطع دیپلم به‌عنوان گامی برای دنبال کردن مدرک کارشناسی، می‌توانند در موقعیت‌های شغلی سطح بالا استخدام شوند. مدرک انسان‌شناسی یا باستان‌شناسی کالج نورترن لایتس در ترکیب باتجربه میدانی به فارغ‌التحصیلان این فرصت را می‌دهد که به‌عنوان مدیران میدانی یا باستان‌شناسان ارشد مشغول به کار در این زمینه‌ی شغلی شوند.

همان‌طور که می‌توانید انتظار داشته باشید، کار میدانی بخش جدایی‌ناپذیر از کار یک باستان‌شناس است. شما به‌عنوان یک باستان‌شناس می‌توانید انتظار داشته باشید که حداقل چند هفته از سال را در سفر بگذرانید و بخش قابل‌توجهی از آن ساعات روز را هم در خارج از منزل سپری کنید. برخی از کارهای یک باستان‌شناس در شرایطی که هوا کاملاً نامساعد است، نمی‌تواند به پایان برسد و نیمه‌تمام می‌ماند؛ اما بااین‌وجود، گرما و آفتاب در برخی از اقلیم‌ها می‌تواند بر راحتی کار افراد شاغل در این گروه شغلی تأثیرگذار باشد و آن را کمی سخت‌تر کند.

بر اساس پیش‌بینی BLS، انتظار می‌رود مشاغلی که در حوزه باستان‌شناسی قرار دارند تا سال 2029 به میزان ۵ درصد رشد کنند؛ بنابراین، سرعت رشد مشاغل باستان‌شناسی، از میانگین رشد سایر مشاغل مقدار کمی بیشتر است. با این اوصاف، می‌توان آینده درخشانی برای مشاغلی که در این حوزه قرار دارند، متصور شد؛ اما نباید فراموش کرد که توسعه بیشتر زمین‌ها و سایت‌های باستانی باعث می‌شود که فرصت‌های شغلی بیشتری در این رشته ایجاد شود و افراد شاغل در این گروه شغلی، بیشتر به مطالعه و نظارت بر مکان‌های باستانی حساس بپردازند.
باستان‌شناسان دارای مدرک دکترا که علاقه‌مند به کار در شرکت‌های مدیریت منابع فرهنگی هستند، بهترین فرصت‌های شغلی را در این حوزه خواهند داشت، اما با توجه به تعداد زیاد فارغ‌التحصیلان واجد شرایط و تعداد نسبتاً کم مشاغل موجود برای آن‌ها، طبیعی است که رقابت برای فرصت‌های شغلی موجود بسیار شدید خواهد بود؛ بنابراین، لازم است افرادی که قصد ورود به بازار کار این رشته را دارند، مهارت‌های خود را تقویت کنند تا بتوانند شایستگی‌های خود برای فرصت‌های شغلی موجود را به نمایش بگذارند.